ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

Στην Ελλάδα, η κριτική προς την Βίβλο περιορίστηκε –και περιορίζεται– σχεδόν αποκλειστικά στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Το περίεργο –αν και ευεξήγητο– γεγονός είναι πως οι… κριτικοί «καταπίνουν την κάμηλον» της «ιστορικότητας» της Καινής Διαθήκης καθώς και το «υψηλό ηθικό περιεχόμενό» της, ενώ από την άλλη «διυλίζουν τον κώνωπα» των πασιφανέστατων μυθολογημάτων της Παλαιάς Διαθήκης. Ευεξήγητο…


@ Ο Άγγλος…

Στην Εσπερία, ωστόσο, η κριτική προς την Καινή Διαθήκη έχει ήδη μια ιστορία δύο αιώνων. Ήδη το 1792, ο θεολόγος Edward Evanson στην Αγγλία με το βιβλίο του The Dissonance of the Four Generally Received Evangelists and the Evidence of their Respective Authenticity, έθετε τα πρώτα ερωτήματα σχετικά με την αυθεντικότητα των Επιστολών του Παύλου (Προς Ρωμαίους, Εφεσίους, Κολοσσαείς, Φιλήμονα, Τίτο και Φιλιππησίους).


@ Οι Γερμανοί…

Την σκυτάλη πήρε ο Γερμανός F. C. Baur, ιδρυτής της «Σχολής του Τύμπιγκεν», που θεωρούσε πως μόνον τέσσερις επιστολές του Παύλου ήταν αυθεντικές (Προς Ρωμαίους, Προς Κορινθίους 1 και 2, και Προς Γαλάτες). Παρότι οι περισσότεροι Γερμανοί μελετητές πίστεψαν πως ο Baur το είχε παρακάνει, κάποιος από αυτούς θεώρησε πως ο Baur δεν είχε φτάσει όσο μακριά έπρεπε. Αυτός ήταν ο εξοχότερος των μαθητών του Χέγκελ, ο θεολόγος και ιστορικός Bruno Bauer. Στο βιβλίο Kritik der paulinischen Briefe (Κριτική των Επιστολών του Παύλου), που δημοσιεύτηκε το 1850-2, ο Μπάουερ αμφισβήτησε το σύνολο των Επιστολών του Παύλου και τις χαρακτήρισε ως προϊόντα της «χριστιανικής αυτοπεποίθησης» του δεύτερου αιώνα, γραμμένες από διάφορους συγγραφείς. Ο Μπάουερ είχε χάσει ήδη την έδρα του στο πανεπιστήμιο το 1842, γιατί είχε αμφισβητήσει την ιστορικότητα του Ιησού. Ήταν ο πρώτος που τόνισε ότι η αναζήτηση του χριστιανικού λίκνου στον χώρο της Παλαιστίνης ήταν σκέτη ματαιοπονία και εκείνος που αρνήθηκε οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με την ιστορικότητα του «Ιησού». Ο Μπάουερ μελέτησε όλη την φιλολογία της εποχής και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η φιλολογία της Καινής Διαθήκης εμφανίστηκε αρκετά μετά τις αρχές του 2ου αιώνα και ήταν άμεσα επηρεασμένη από τον στωικισμό. Ο Μπάουερ συνέγραψε μεταξύ άλλων και τα έργα Kritik der evangelischen Geschichte des Johannes (1840), Kritik der evangelischen Geschichte der Synoptiker (1840), Christus und die Casaren (1877). Μόνον τελευταία γίνεται κάποια προσπάθεια να μεταφραστούν κάποια έργα του στα αγγλικά. Για τα ελληνικά ας μην το συζητάμε…


@ Οι Ολλανδοί…

Παρότι το έργο του Μπάουερ ξεχάστηκε σύντομα στην Γερμανία, σε κάποια ολλανδικά πανεπιστήμια δημιουργήθηκε μια νέα θεολογική σχολή, όσο ήδη ζούσε ο Μπάουερ: η Ολλανδική Ριζοσπαστική Κριτική (Dutch Radical Criticism), τίτλος που δόθηκε ειρωνικά από τους αντιπάλους της και έγινε αποδεκτή και από τους εκπροσώπους της. Σημαντικότεροι εκπρόσωποι υπήρξαν οι: Allard Pierson (1831-1896), Samuel Adrianus Naber (1828-1913), Abraham Dirk Loman (1823-1897), Willem Christiaan van Manen (1842-1905), G.J.P.J. Bolland (1854-1922). Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της Σχολής στον 20ο αιώνα υπήρξε ο Gustaaf Adolf van den Bergh van Eysinga (1874-1957).

Οι εκπρόσωποι της Σχολής αμφισβήτησαν: 1) την ιστορική ύπαρξη του Ιησού της Ναζαρέτ και/ή 2) την αυθεντικότητα των επιστολών του Παύλου. Το «και/ή» δείχνει ότι οι δύο θέσεις δεν πήγαιναν πάντα μαζί. Ο Van Manen, για παράδειγμα, περιόρισε τις μελέτες του μόνον στο να αποδείξει την μη αυθεντικότητα όλων των Επιστολών του Παύλου, χωρίς να ασχοληθεί με την ιστορικότητα του Ιησού, ενώ ο μαθητής του Van den Bergh van Eysinga ασχολήθηκε στα πάμπολλα δημοσιεύματα και με τα δύο ζητήματα. Ο Van Manen κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο συγγραφέας των Επιστολών δεν ήταν Εβραίος αλλά Εθνικός Χριστιανός, ή μάλλον αρκετοί Εθνικοί Χριστιανοί. Το σύνολο των Επιστολών γράφτηκε στο πρώτο ήμισυ του δεύτερου αιώνα. Ο παυλινισμός, σύμφωνα με τον Van Manen, ξεπήδησε από το αιρετικό κίνημα του μαρκιονισμού, αναπτύχθηκε παράλληλα και σε αντίθεση με τον πετρονισμό (εκ του Πέτρου), για να ενσωματωθεί τελικά με τον τελευταίο στον ορθόδοξο (ή καθολικό) χριστιανισμό. Ο «Παύλος» πιθανότατα δεν υπήρξε ούτε ο ιδρυτής της Σχολής, ούτε ο συγγραφέας των Επιστολών και το όνομά του χρησιμοποιήθηκε μόνον για την νομιμοποίηση του παυλινισμού. Τελικά, ο «Παύλος» έγινε αποδεκτός από την επίσημη Εκκλησία, τα κείμενά «του» (ξαναγράφτηκαν σε μεγάλο βαθμό) και θεωρήθηκαν «κανονικά». Σήμερα θεωρείται ότι όλες οι Επιστολές του Παύλου είναι πλαστές.

Ως προς το ερώτημα «υπήρξε ο Ιησούς;» η απάντηση είναι: όχι. Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν σήμερα με την άποψη του Μπάουερ και αναζητούν τις ρίζες του χριστιανισμού εκτός Παλαιστίνης, στο κέντρο της αυτοκρατορίας: στην Ρώμη. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το βιβλίο του αείμνηστου Νίκου Βεργίδη (Σάκη Κατσαρού), Νέρων και Χριστός, Η Αληθινή Καταγωγή του Χριστιανισμού (εκδ. Arcadia, Αθήνα, 1985), στο οποίο ο συγγραφέας του ισχυρίζεται ότι ο χριστιανισμός αποτελεί δημιούργημα της ρωμαϊκής άρχουσας τάξης. Το βιβλίο, αν και γραμμένο πριν από δεκαπέντε χρόνια, αποτελεί μακράν το πιο ενδιαφέρον έργο στα ελληνικά, και από τα πιο ενδιαφέροντα έργα της διεθνούς βιβλιογραφίας…


@ Το Σεμινάριο του Ιησού…

Τον Μάρτιο του 1985, ο Robert Funk, γνωστός μελετητής της Καινής Διαθήκης, προήδρευσε στην πρώτη συνάντηση μιας ομάδας θεολόγων που ο ίδιος είχε συγκαλέσει, και που ονομάστηκε «The Jesus Seminar». Η ομάδα των θεολόγων, που συναντήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ στην Καλιφόρνια, ανέλαβε να φέρει σε πέρας ένα πρωτοφανές έργο: να ερευνήσει όλες τις διαθέσιμες πηγές, «κανονικές» και «μη κανονικές» προσπαθώντας να απαντήσει στο ερώτημα «τι είπε πραγματικά ο Ιησούς;»

Η διαδικασία είχε ως εξής: η ομάδα θα συνεδρίαζε κάθε δύο χρόνια, και σε κάθε συνάντηση θα συζητούσε πάνω σε μια συγκεκριμένη ομάδα αποφθεγμάτων που αποδίδονται στον Ιησού, με στόχο να επιτευχθεί ομοφωνία σχετικά με την αυθεντικότητα ή μη αυθεντικότητα των αποφθεγμάτων. Μετά το πέρας της συζήτησης θα ακολουθούσε ψηφοφορία, και ο κάθε μελετητής θα έριχνε μια χάντρα σε ένα κουτί: κόκκινη, αν πίστευε πως ο Ιησούς είχε πει κάτι τέτοιο, ή κάτι πολύ παραπλήσιο. Ροζ, αν πιθανώς ο Ιησούς να είχε πει κάτι τέτοιο. Γκρίζα, αν ο ερευνητής πίστευε πως ο Ιησούς δεν είχε πει κάτι τέτοιο, αλλά κάποια ιδέα (ή κάποιες ιδέες) που περιλαμβάνονταν στην φράση μπορεί να ανήκε στον ίδιο. Και μαύρη, αν πίστευε ότι ο Ιησούς δεν είχε πει κάτι τέτοιο, και ότι αυτή η φράση αντιπροσώπευε μια διαφορετική ή μεταγενέστερη παράδοση.

Το Σεμινάριο του Ιησού εργάστηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο για έξι χρόνια, και στις εργασίες του συμμετείχαν κάθε φορά περίπου 30 άτομα. Μέρος του σχεδίου αποτελούσε και η εκ νέου μετάφραση των τεσσάρων Ευαγγελίων, καθώς και η μετάφραση του Ευαγγελίου του Θωμά, το κοπτικό χειρόγραφο του οποίου είχε ανακαλυφθεί στο Ναγκ Χαμαντί της Αιγύπτου το 1945. Τα αποτελέσματα όλου αυτού του έργου εμφανίστηκαν το 1995 στο βιβλίο The Five Gospels: The Search for the Authentic Words of Jesus (από τους Robert W. Funk, Roy W. Hoover, and the Jesus Seminar, εκδόσεις Macmillan, Νέα Υόρκη). Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι μελετητές θεώρησαν πως μόνον το 18% των όσων αποδίδονται στον Ιησού είναι αυθεντικά, πήραν δηλαδή κόκκινο ή ροζ χρώμα. Το υπόλοιπο 82% θεωρήθηκε πως δεν αποτελούν αυθεντικά λόγια του Ιησού, πήραν δηλαδή γκρίζο ή μαύρο χρώμα…


@ …Και το Διαδίκτυο [Οι συνδέσεις ίσχυαν στις 25-9-2000]

Τhe Jesus Puzzle – Was There No Historical Jesus? (Earl Doherty)

Did Jesus Ever Live or Is Christianity Founded Upon A Myth?

http://www.christianism.com/ (Bible -Old Testament, New Testament- [was] is Fiction ["historical
Fiction", etc.]. Jesus [was] is a Fictional character [not "historical"]. Paul [was] is a Fictional character.
Etc.)

The Christ Conspiracy

Bruno Bauer and Early Christianity (Άρθρο του Φρήντριχ Ένγκελς)

Did Jesus Exist? (Rae West)

Τα βιβλία του Joseph Wheless: Is It God’s Word?, και Forgery in Christianity

The History Of The New Testament: Not The "Accepted View"

The Journal of Higher Criticism (Κείμενα των εκπροσώπων της Ολλανδικής Ριζοσπαστικής Κριτικής και
όχι μόνον.)

The Gospel According to the Jesus Seminar

The Jesus Seminar FORUM

Από τους πιο ενδιαφέροντες διαδικτυακούς τόπους, όσον αφορά το ζήτημα της καταγωγής του χριστιανισμού, είναι εκείνοι που ασχολούνται με την συνωμοσία των Piso. Οι ερευνητές του θέματος προσφέρουν διαρκώς και νέα στοιχεία για να στηρίξουν την θεωρία ότι η ρωμαϊκή οικογένεια των Piso (ένα μέλος της, ο Πείσων, πλήρωσε με την ζωή του την συμμετοχή σε μια συνωμοσία κατά του –αντιχριστιανού- Νέρωνα το 64 μ.Χ.) είναι οι πραγματικοί δημιουργοί του χριστιανισμού. Ό,τι πιο ενδιαφέρον υπάρχει σήμερα στο διαδίκτυο.
http://www.angelfire.com/biz5/piso/,
http://www.angelfire.com/wi/famtree/,
a-albionic.

Για τις παγανιστικές ρίζες του χριστιανισμού, και την μη ιστορικότητα του Ιησού, ενδιαφέρον παρουσιάζει
το βιβλίο των Timothy Freke & Peter Gandy, The Jesus Mysteries. Was the Original Jesus A Pagan
God?, εκδ. Thorsons, 1999. ISBN 0-7225-3677-1. Στο εξώφυλλο του βιβλίου υπάρχει η φωτογραφία
ενός φυλαχτού του 3ου μ.Χ. αιώνα με τον Εσταυρωμένο Ορφέα. Στο βιβλίο έχουμε ήδη αναφερθεί στο κείμενο Ταυτότητα και Ετερότητα ή Ο Εσταυρωμένος Ορφέας.